"Қазақстанның биоалуантүрлілігін сақтау қоры" корпоративтік қоры екінші рет "қоршаған ортаны қорғау" бағыты бойынша ҮЕҰ 2022 сыйлығының жеңімпазы атанды. Бұған дейін Қор 2019 жылы осындай сыйлықтың иегері болған. Бұл марапат қойылған және іске асырылып жатқан мақсаттардың маңыздылығын, сондай-ақ Қордың дұрыс бағытта жүріп жатқанын растайды.
Жылды қорытындылай келе, Қор ағымдағы жыл шеңберіндегі және тұтастай алғанда бүкіл өмір бойы өзінің жетістіктері туралы қысқаша айтып бергісі келеді.
"Қазақстанның биоәртүрлілігін сақтау қоры" корпоративтік қоры (бұдан әрі-Қор) 2007 жылы құрылды, оның негізгі міндеті - Қазақстанның биоалуантүрлілігі мен экожүйелерін сақтауға, қоршаған ортаны қорғауға және биологиялық ресурстарды орнықты пайдалануға бағытталған жобаларды қолдау мен дамытудың кешенді жүйесін қалыптастыру.
Қор ҚР Үкіметінің/Жаһандық Экологиялық Қордың/Қазақстандағы БҰҰ Даму Бағдарламасының бірлескен "Қазақстанның басым жаһандық маңызы бар сулы-батпақты жерлерін кешенді сақтау" атты жобасының қолдауымен, Қазақстанның үкіметтік емес экологиялық ұйымдарымен құрылған.
Бүгінгі таңда Қор республиканың жетекші және табысты үкіметтік емес ұйымдарының бірі болып табылады, оның қызметі толығымен экожүйелерді тұрақты басқаруға және Қазақстанның жаһандық маңызды биоәртүрлілігін сақтауға бағытталған. Өмір сүру кезеңінде Қор жаһандық маңызды биоәртүрлілікті сақтауға және табиғи ресурстарды тұрақты басқаруға бағытталған 80-нен астам жобаны іске асырды. Іске асырылған жобалардың жалпы сомасы 6 500 000 АҚШ долларынан асты, ал жобалардың ауқымы Қазақстан Республикасының бүкіл аумағын қамтиды.
Қор іске асырған ең ірі жоба - "Қызылорда облысындағы Арал теңізінің құрғаған түбін Фитолесомелиорациялау". Жоба доноры "Корея Республикасының Орман қызметі". Гранттың жалпы сомасы 1,7 миллион доллардан асты. Жобаның негізгі міндеті Арал теңізінің құрғаған түбінен тұзды, шаңды және құмды шығаруға қарсы тұру болды. Климаттық жағдайлардың өзгеруінің даусыз белгілері бар, сонымен қатар желмен тасымалданатын тұздар мен шаңдар қоршаған ортаға айтарлықтай зиян келтіреді. Сексеуіл отырғызу құмды-тұзды дауылдарды тежеуге ықпал етеді. Сексеуілдің бір бұтасы 4 тоннаға дейін құмды ұстай алады. Жалпы 13 300 гектар жерге 5 миллион сексеуіл көшеті отырғызылды.
Павлодар және Шығыс Қазақстан облыстарында есепке алынбаған ормандарды түгендеу және картаға түсіру бойынша екі жоба іске асырылды. Донор БҰҰ Даму бағдарламасы болды. Екі жобаның сомасы жиынтығында шамамен 200 мың долларды құрады. Жобалардың қорытындысы бойынша есепке алынбаған ормандардың жалпы ауданы 100 мың гектардан асты.
Қазіргі уақытта Қор "Қостанай және Солтүстік Қазақстан облыстарындағы есепке алынбаған ормандарды түгендеу және орман шаруашылығы бойынша ақпарат жинауды автоматтандыру жөніндегі пилоттық жоба" іске асыруда. Жобамен Қостанай және Солтүстік Қазақстан облыстарында есепке алынбаған ормандарды анықтау және пилоттық түгендеу жүргізу және орман деректерін басқару үшін толық функционалды цифрлық бағдарламаны әзірлеу жоспарлануда. Барлық қажетті кеңсе жабдықтары сатып алынды және келесі жылы есепке алынбаған ормандарды есептеу және түгендеу үшін дайындық жұмыстары аяқталды. Жоба доноры - Азия Орман Ынтымақтастығы Ұйымы (АФОКО). Жоба 4 жылға созылады, жалпы грант 1,2 миллион долларды құрайды.
2008 жылдан бастап Қор Еуразиялық Топтың (ERG) қаржылық қолдауымен жыл сайын Қазақстан Республикасының ерекше қорғалатын табиғи аумақтарының флорасы мен фаунасының эндемикалық түрлерін сақтауға бағытталған жобаларды іске асырады. Өткен 13 жыл ішінде Қорғалжын мемлекеттік табиғи қорығының, Баянауыл мемлекеттік ұлттық табиғи паркінің, Науырзым мемлекеттік табиғи қорығының материалдық-техникалық базасы жақсартылды.
Жыл сайын ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың өкілдері Қазақстанның биоалуантүрлілігін сақтау қорына және "ERG Көмек" қорына республикамыздың табиғатын қорғауға көрсеткен қолдауы мен қосқан үлесі үшін өз алғыстарын білдіреді.
Сондай-ақ, жоба аясында 2008 жылдан бастап жыл сайын "Фламинго"республикалық шығармашылық фестивалі өткізіледі. Фестивальдің басты мақсаты – Қорғалжын табиғи қорығы-ЮНЕСКО-ның Бүкіләлемдік табиғи мұра нысаны табиғатын сақтау мәселелеріне қоғамдастықтың назарын аудару.
Фестиваль аясында "Қызғылт фламинго және қорық жерінің басқа тұрғындары" атты тегін шығармашылық байқау өткізіледі және жыл сайын біздің байқауға еліміздің түкпір-түкпірінен 9-17 жас аралығындағы мыңдаған балалар қатысады. Байқау жеңімпаздары бағалы сыйлықтар, дипломдар және фестиваль қарсаңында Қор басып шығаратын үздік жұмыстарды қамтитын күнтізбелер алады. Жүлделі орындарға ие болмаған балаларды да назардан тыс қалдырмаймыз. Олар белсенді қатысқаны үшін дипломдар және ынталандыру сыйлықтары алады.
"Батыс Тянь-Шаньның ерекше қорғалатын табиғи аумақтарын басқарудың тиімділігін арттыру" жобасының екінші кезеңін іске асыру жалғасуда, оның доноры Қиын жағдайдағы экожүйелерді сақтау үшін ынтымақтастық қоры (АҚШ) болып табылады. Жоба 2021 жылғы қаңтар мен 2022 жылғы шілде аралығында Қазақстанның биоәртүрлілікті сақтау қоры іске асырған осындай жобаның жалғасы болып табылады. Жоба қорытындысы бойынша Өңірлік комитет құрылды, оның құрамына Қазақстан, Қырғызстан және Өзбекстанның мемлекеттік және үкіметтік емес ұйымдарының, сондай-ақ биоәртүрлілікті сақтау және табиғатты қорғау мәселелерімен айналысатын халықаралық ұйымдардың өкілдері кірді.
Келесі жылдың көктемінде Ташкент қаласында өңірлік комитеттің отырысы өтеді. Бұған дейін Шымкент қаласында өңірлік комитеттің отырыстары өткізіліп, онда өңірлік комитеттің 5 жылға арналған ережесі мен жұмыс жоспары қалыптастырылып бекітілді, сондай-ақ Бішкек қаласында Өңірлік комитет жұмысының аралық қорытындылары шығарылды. Сондай-ақ, аймақтық комитет пен Халықаралық табиғатты қорғау қауымдастығы арасында Батыс Тянь-Шань аумағында жаһандық маңызды биоәртүрлілікті сақтау бойынша бірлескен жұмыс туралы онлайн кездесулер өткізілді.
Болашақ жобалардың ішінде келесі жылы жалпы ауданы 1.5 мың гектар болатын 4 миллион ағаш көлемінде жасанды орман экожүйелерін құру жобасын бастау жоспарлануда. Жобаның негізгі міндеті-көміртекті сіңірудің өтемдік механизмін құру. Жобаны іске асыру мерзімі 7 жылды құрайды және жобаның жалпы сомасы шамамен 3 миллиард теңгені құрайды.
Өздеріңіз білетіндей, қыркүйек айында Қостанай облысы орасан зор апатқа ұшырады-орман өрті, соның салдарынан көптеген адамдар зардап шекті, жақын маңдағы ауылдардағы үйлер өртенді. Мәліметтерге сәйкес, өрттің жалпы ауданы 43 мың гектардан асты. Осыған байланысты, Біріккен Араб Әмірліктерінің Үкіметі орман экожүйелерін қалпына келтіру мақсатында Қазақстанға көшет өсіру бойынша питомник салуға 1 миллион доллар көлемінде қаржылай көмек жіберді. Бұл жобаны іске асыру біздің қорға сеніп тапсырылды. Қазіргі уақытта болашақта жылына 1 миллион көшет өсіретін қылқан жапырақты ағаштарды өсіру бойынша орман питомнигі кешенін салу жобасы пысықталуда.
Қор мұнымен тоқтап қалмайды және қоршаған ортаны қорғау саласындағы түрлі жобаларды қаржыландыру мәселелері бойынша әлеуетті донорлармен және Грант берушілермен келіссөздер жүргізуді жалғастыруда. Атап айтқанда, Қор жасанды орман экожүйелерінің аумағында көміртекті сіңіру, депонирование және көміртегі бірліктері мәселелері бойынша жобаларды әзірлеуге және іске асыруға бағытталған.
Қазақстанның биоалуантүрлілігін сақтау қоры өз серіктестеріне, донорларына, грант берушілерге Сенім мен қолдау көрсеткені үшін алғыс білдіреді және ынтымақтастықты одан әрі нығайтуға үміт білдіреді. Біз өзіміздің қымбат жерімізді және оның табиғатын бірлесіп сақтай аламыз деп шын жүректен сенеміз.